Τα πολύμορφα κεντητά μοτίβα στις ποδιές των γυναικών -τις λεγόμενες «παναούλες»- σχετίζονται με τη ζωή, τη γονιμότητα, τις συλλογικές μεταφυσικές αξίες και αντιστοιχούν σε μεγάλους σταθμούς της ζωής όπως η γέννηση, ο γάμος, ο θάνατος. Εντοπίζεται συχνά το σύμβολο του σταυρού, απόδειξη της θρησκευτικότητας των Σαρακατσάνων, καθώς και του φεγγαριού, του ήλιου και του φιδιού, που θεωρούνται σύμβολα γονιμότητας και ευημερίας. Ορισμένες ποδιές είχαν φυτικό διάκοσμο, με δέντρα, κλωνάρια και λουλούδια που φορούσαν συνήθως στις ανοιξιάτικες μετακινήσεις τους. Ακόμα τα αυστηρά γεωμετρικά σχήματα πάνω στις γυναικείες κάλτσες, πιστεύεται, πως συμβόλιζαν το σύμπαν.
Η γυναικεία σαρακατσάνικη φορεσιά της Θεσσαλίας αποτελείται από τα εξής κομμάτια:
1. Κατασάρκι: Είναι μάλλινο άσπρο υφαντό το οποίο χτυπούσαν στη νεροτριβή. Φοριέται για εσώρουχο και είναι ανοιχτό στο στήθος με κοντά μανίκια, περίπου δέκα πόντους κάτω από τον ώμο.
2. Πουκάμισο: Είναι μακρύ βαμβακερό υφαντό με κέντημα στα μανίκια από τον ώμο μέχρι τον αγκώνα. Είναι ανοικτό στο στήθος και έχει κέντημα πέντε πόντων και από τις δύο πλευρές μέχρι το λαιμό. Το κέντημα αυτό είναι το ίδιο με το κέντημα στα μανίκια.
3. Ζωστάρι: Είναι είδος μακρύ γιλέκου, που φτάνει μέχρι τους γοφούς. Είναι κεντημένο και από τις δύο πλευρές του μπροστινού μέρους, οι οποίες λέγονται προφύλλια. Έχει μεγάλο άνοιγμα στο στήθος, το οποίο καλύπτεται από το πουκάμισο.
4. Φούστα: Είναι φτιαγμένη από μάλλινο υφαντό φίνο ύφασμα, λεπτό με γυαλιστερή επιφάνεια και είναι μακριά μέχρι τη γάμπα. Είναι φτιαγμένη από τρία παράλληλα κομμάτια υφαντού υφάσματος μαζεμένα σούρα, για να γίνουν πιέτες, και ραμμένα στο ζωνάρι της φούστας. Τα χρώματα της φούστας είναι σκούρα βυσσινί ή γαλάζιο και ήταν στολισμένη με δύο ή τρία κολλήματα από δαντέλα και κεντοπάνι σε ανάλογες αποστάσεις από το γόνατο και κάτω. Στο κάτω μέρος έχει δαντέλα σε σχέδιο μύτες χρωματιστές. Οι πιο επίσημες φούστες, πολύ παλιά, ήταν κεντημένες στο κάτω μέρος γύρω στα δέκα εκατοστά με χρωματιστές κλωστές σε διάφορα σχέδια.
5. Μανίκια: Φοριούνται στα χέρια και πιάνονται με κόπτσα από το κατασάρκι. Το κάτω μέρος πιάνει τον καρπό, είναι πλεκτό με διάφορα σχέδια και το έλεγαν χειρότι. Το υπόλοιπο είναι φτιαγμένο από μάλλινο ή βαμβακερό ύφασμα.
6. Τραχλιά: Φοριέται στο λαιμό και καλύπτει το άνοιγμα του στήθους με μια προέκταση από ύφασμα που έχει από κάτω. Είναι κεντημένη και στολισμένη με δαντέλες και φρέντζες.
7. Ποδιά: Φοριέται μπροστά από τη φούστα, δένεται στη μέση και είναι μακριά μέχρι το τελείωμα της φούστας. Το ύφασμα της ποδιάς είναι βαμβακερό ή μάλλινο. Είναι κεντημένη και στολισμένη με δαντέλα και κεντοπάνι.
8. Μαντήλι: Είναι σταμπωτό βαμβακερό με κρόσια και έχει κίτρινο ή άσπρο χρώμα. Φοριέται στο κεφάλι δεμένο πίσω.
9. Κάλτσες: Είναι πλεκτές με νήμα άσπρο και μάλλινες χρωματιστές κλωστές σε διάφορα γεωμετρικά σχέδια. Φοριούνται στα πόδια από το γόνατο μέχρι τον αστράγαλο.
10. Πατούνες-κοντοτσούραπο: Φοριούνται στο κάτω μέρος του ποδιού, στην πατούσα και πιάνουν μέχρι τον αστράγαλο.
11. Κάπα πανωφόρι: Φοριέται πάνω από το ζωστάρι, είναι αμάνικο και φτάνει μέχρι τη μέση. Είναι κεντημένο στις δύο μπροστινές πλευρές και πίσω στην πλάτη. Στην πλάτη έχει ριγμένα δύο κεντημένα μανίκια διακοσμητικά.
12. Τσαρούχια με φούντες, όμοια με τα ανδρικά.
Η αντίστοιχη ανδρική φορεσιά μέχρι το 1920 αποτελούνταν από τα εξής:
1. Κατασάρκι
2. Πουκάμισο: Είναι άσπρο με μεγάλα φαρδιά μανίκια.
3. Φουστανέλα μακριά.
4. Κάλτσες: Είναι μάλλινες υφαντές μέχρι τους μηρούς, με καλτσοδέτα και φούντα κάτω από το γόνατο.
5. Ζωνάρι: Είναι μάλλινο και το φοριέται στη μέση. Πάνω από το ζωνάρι, παλιότερα, φορούσαν το σιλάχι ή σλιάφι, όπως το έλεγαν. Το σιλάχι είναι δερμάτινη πλατιά ζώνη με πολλές θήκες για χρήματα και όπλα.
6. Τσιπκένι: Είναι το επίσημο πανωφόρι και φοριέται πάνω από το πουκάμισο. Είναι μάλλινο, από τσόχα σε χρώμα μπλε ή πράσινο, με δύο μανίκια ριγμένα στις πλάτες, κεντημένα με κορδόνι μαύρο ή χρυσό.
7. Σκούφια: Είναι ένα στρόγγυλο χαμηλό κάλυμμα που φοριέται στο κεφάλι. Το επίσημο είναι φτιαγμένο από ένα γυαλιστερό ύφασμα, σαν μεταξωτό.
8. Τσαρούχια με φούντες.
Μετά το 1920 αντικατέστησαν τη φουστανέλα και τις κάλτσες, με τη μπουραζάνα. Η μπουραζάνα ήταν άσπρη ή μαύρη, φτιαγμένη με μάλλινο ύφασμα χτυπημένο στη νεροτριβή. Δενόταν στη μέση με χοντρό μάλλινο πλεκτό κορδόνι ή άσπρο σχοινί, το οποίο ήταν περασμένο εσωτερικά στο ζωνάρι της. Τη φορούσαν με γιλέκο και μαύρο ή μπλε σακάκι. Αργότερα φόρεσαν κοστούμι, τύπου ευρωπαϊκού, φτιαγμένο από μπλε υφαντό ύφασμα με σακάκι, παντελόνι και γιλέκο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου